書籍介紹
本書為《尖石鄉志》,系由新竹縣尖石鄉公所主導編纂之地方志書,旨在全面記錄尖石鄉的自然環境、歷史沿革、族群文化、行政發展、產業經濟、教育醫療、社會組織與生活樣貌等多元面向。特別著重原住民族——泰雅族的歷史脈絡、部落分布、語言文化與當代發展,並收錄口述歷史、地方人物、重大事件、圖文資料等,兼具歷史性、知識性與參考價值,是認識尖石鄉發展與文化內涵的重要文獻資料。全書採分章敘述,圖文並茂,為尖石鄉地方文化保存與公共知識建構之重要成果。
目次
第一篇 rhyzal lhlahuy
自然地理篇
第一章 qes Nahuy 全境區域範圍 ..............................................27
第二章 rhzyal innwahan qsya 地形與水文 .................................30
第一節 rgrgyax 山岳..............................................................................30
第二節 lllyung 河川...............................................................................41
第三節 intzilan llyung 河階 ...................................................................43
第三章 uraw 地質與土壤 ..........................................................45
第一節 uraw 地層與地質構造 ...............................................................45
第二節 inrkyasan 特殊地形景觀 .............................................................46
第三節 uraw 土壤 ..................................................................................48
第四節 ulay 溫泉 ...................................................................................51
第四章 kayal 氣候 ....................................................................52
第一節 kinhlhul 氣溫 ............................................................................52
第二節 qinlwaxan 雨量 ..........................................................................53
第五章 kk’man 植物 .................................................................55
第一節 abaw rgzil 闊葉林區(海拔2,000公尺以下) .................................55
第二節 abaw rgzil ru metaq
針闊葉混生林區(海拔2,000公尺至2,500公尺) ............................56
第三節 abaw metaq 針葉林區(海拔2,500公尺至3,000公尺) ...................56
第四節 wagiq rgyax 高山地區(海拔3,000公尺以上) ..............................57
第五節 ’kuhun kk’man 珍貴植物 ............................................................47
第六節 yaya qhuniq 巨木群 ...................................................................51
第七節 kk’man ’Tayal 泰雅族應用植物 ...................................................60
第六章 qqsinuw 動物 ...............................................................81
第一節 qqbhniq 鳥類 .............................................................................81
第二節 payat kakay 哺乳類 ...................................................................103
第三節 mqmqu ru gluw na kpayus 爬蟲類及兩棲類 ...............................105
第四節 qlqulih 魚類 ..............................................................................110
尖
第五節 kkperay 蝶類 ............................................................................114
第七章 msunu 天然災害 ..........................................................117
第一節 hnoran qsya 洪水和土石流 .........................................................117
第二節 m’unuw 地震 .............................................................................122
第二篇 squliq na Nahuy
人文地理篇
第一章 pinshzyan na ’Tayal 泰雅族的遷徙 ..............................132
第二章 cyugal qzyunam na ’Tayal sa Nahuy
尖石鄉泰雅族的三個支群 ............................................145
第一節 pinshzyan Mklapay Mklapay支群的遷徙與分布 ..........................145
第二節 pinshzyan Mknazi Mrqwang(馬里光)支群的遷徙與分布 ............147
第三節 pinshzyan Mknazi Mknazi(基那吉)支群的遷徙與分布 ..............150
第三章 sinbahan rhzyal na Nahuy sa ziray Theluw ru Gipun
尖石地區清朝︑日治時期的土地變遷 .............................153
第一節 innwahan na ssquliq sa Guquh
清治時期的山地政策與內灣地區的進墾.......................................153
第二節 ay’yung ru kbalay rknus sa ziray Gipun
日治時期隘勇線推進與製腦事業 .................................................155
第三節 qinapan na Gipun ka rhzyal ’Tayal
日治時期資本家取得土地的過程 .................................................158
第四章 suruw na minsazing pintriqan babaw cinbwanan wal
mha nanu msbah qu rhzyal na ’Tayal ru Plmukan
二戰後,尖石鄉原漢移動與地景變化的過程 ..................160
第一節 mskongat qu zinaw qsya ru slaq ki trakis
水圳與水田,小米文化地消失 ......................................................160
第二節 tmutu qhuniq ru tmsikitan 伐木︑煤礦事業 .................................163
第三節 psglabang qqumah sa rgrgyax ru qsya 好山好水 發展農業 ..........176
第四節 hngawan na okyak ru nniqan ga, psleliq kinblaq na Nahuy
民宿露營與餐飲,再創尖石風華 ..................................................179
第五章 nngayan na qlqalang 部落與空間地景 ..........................180
第一節 suruw ru gleng na Lupi 前山與後山地區 ....................................180
第二節 pinqzyu qlqalang na Nahuy 前山與後山部落與地名介紹 .............191
第三篇 qqnxan na 'Tayal
泰雅文化篇
第一章 ’ringan na ke 前言 ......................................................235
第二章 gaga na ’Tayal 泰雅人的gaga與精神文化 .....................237
第一節 zyunaw nqu gaga ru utux 泰雅族的gaga與神靈觀 .......................237
第二節 qsahuy inlungan na ’Tayal 泰雅人的精神文化 ............................240
第三章 gaga na cinqlangan 泰雅族的部落社會組織文化 ..........244
第一節 sinqtuxan na qalang 重討論並取得共識的部落組織 ....................244
第二節 mggaluw mrraw mtzyuwaw qalang
發自內心相互關懷幫忙的社會 ....................................................245
第三節 gaga na pgwayaw pgleng 部落領袖的條件與責任 ........................247
第四章 gaga qqnxan na ’Tayal 泰雅人的生命禮俗文化 .............249
第一節 hintgan ru smlalu’ 出生與命名 ...................................................249
第二節 gaga na m’agal ssquliq 婚姻文化 ................................................250
第三節 gaga na mbahing 喪葬文化 ........................................................257
第五章 trakis ru kbalay gaga 泰雅人的小米與歲時祭儀文化 .....259
第一節 sm’atu ka zik na mnayang 開墾祭–徵詢與宣告,與神靈對話 .......260
第二節 sm’atu ru zik na ryax tmubux 播種祭與土地對話 ........................262
第三節 smgaqi 收割祭–感謝小米,與生養的母親對話 .............................263
第四節 smi khu 入倉祭–保種儲存,與新米對話 .....................................264
第五節 smyus, pszyurak, pmuling, pslkotas 祖靈祭 ...............................267
第六節 pstuliq zyuwaw na trakis 小米的復振運動 ..................................272
第六章 lmuhuw ru qwas 泰雅人的lmuhuw與歌謠文化 .............275
第一節 sinngusan na lmuhuw 泰雅族lmuhuw的意涵與特徵 ...................275
第二節 ’mubuy zyuwaw na lmuhuw sa Nahuy
尖石鄉 lmuhuw的斷層與再現 .....................................................277
第三節 qwas na qalang Nahuy 尖石鄉的歌謠傳唱 ...................................282
第七章 gaga na tmring 泰雅人的編織與建築工藝文化 288
尖
第四篇 pintriqan na zyuwaw
重大歷史篇
第一章 pintriqan sa rgyax lelingay Mekarang 內橫屏山事件 ....306
第一節 cin’ringan 緣起 ........................................................................306
第二節 ay’yung sa ziray na Gipun 日治時期的隘勇線制度 ......................308
第三節 ’ringan ru tmsuqan na zyuwaw 事件始末 ...................................308
第四節 pcingan ke 結語 ........................................................................312
第二章 pintriqan nqu lelingay Tapung 李崠山事件 ..................314
第一節 cin’ringan 緣起 .........................................................................314
第二節 inringan na zyuwaw 事件背景 ...................................................315
第三節 knita na ’tayal ka zyuwaw na Tapung 族人記憶中的Tapung事件 ..333
第三章 pintriqan na Skaru 霞喀羅事件 ...................................346
第一節 cin’ringan 緣起 ........................................................................346
第二節 minkbbaq ki Gipun 與日本人初次接觸 .......................................348
第三節 mintxal pintriqan na Skaru 第一次霞喀羅事件 ............................349
第四節 minpusal pintriqan na Skaru 第二次霞喀羅事件 .........................350
第五節 pcingan ke 結語 ........................................................................353
第四章 sincyalan ru pinsbleqan na zyuwaw Mknazi ki Mrqwang
馬里光群與金納吉群的衝突與和解事件 .......................355
第五章 zyuwaw pintriqan na ’’tayal sa ziray na Gipun
高砂義勇隊事件 ..........................................................357
第六章 sinqnutan na pklahang qu bebaq na 'Tayal sa
squliq na Nahuy 白色恐怖下的泰雅族知識分子 ...........359
第五篇 rrhzyal
土地利用篇
第一章 rhzyal na qalang Nahuy
尖石鄉的天然資源分布與土地利用.....................................369
第二章 hinkngyan na rhzyal na Gencuminzok
原住民族的土地觀與土地政策沿革 ...............................372
第一節 gaga na rhzyal sraral sa qalang Nahuy
尖石鄉泰雅族傳統地權觀念 .......................................................372
第二節 gaga nqu rhzyal na Gencuminzok sa ziray na Cyukok
清領台時期的原住民族土地政策 .................................................378
第三節 zyuwaw na rhzyal squ ziray na Gipun
日治時期的土地制度對尖石鄉的土地影響 ...................................379
第四節 gaga nqu Theluw klahang rhzyal na Gencuminzok
光復後的原住民族保留地制度 ....................................................382
第五節 rhzyal ka snku’ Gencumin sa qalang Nahuy 原住民保留地現況 ...383
第三章 msintzyal na rhzyal 土地權利之衝突 ...........................386
第一節 hntuy sa qparung ’tayal wal zngatun na rinmukyuk 香杉山事件 ..386
第二節 zyuwaw na tmqinu 香菇事件與泰雅族的抗爭 .............................388
第三節 pinsr’xan na rgyax Maqaw 馬告國家公園設立事件始末 ...............390
第四節 hntuy sa llom ssyup 反焚化爐事件 .............................................392
第五節 msintzyal na tgbil tnakuy behuy 風倒櫸木衝突事件 ....................394
第六節 hntuy pmuhi qurip sa qalang Slaq 水田部落反生薑運動 .............397
第七節 pinqhzyagan na sslyan qsya 高台水庫與比麟水庫的衝突 .............399
第八節 zyuwaw na rgyax Pintlaman 北得拉曼封山運動 ........................404
第九節 wal psngatun na rhzyal ki pinhebang ka rhzyal
土地流失與特定區域計 .............................................................406
第六篇 pqbaqan
教育篇
第一章 hinkngyan na pqbaqan 教育沿革 .................................416
第一節 pqbaqan na ’Tayal 泰雅族教育 ...................................................416
第二節 ziray na Holan 荷治時期 ............................................................416
第三節 ziray na Cyukok 明鄭清領時期 ..................................................417
第四節 ziray na Gipun 日治時期 ............................................................417
第五節 ziray na Kokuminsehu 國民政府時期光復後 ...............................421
第六節 pinqbaqan na tayal Nahuy 族人的求學記憶 .................................435
第七節 gaga na pqbaqan ru qqnxan 核心規範下的教育與文化傳承 ...........439
第二章 pqwasan 學校教育 ......................................................442
第一節 pqwasan laqi thbku 學前教育 ....................................................442
第二節 pqwasan laqi cikuy 國民小學 .....................................................450
第三節 Pqwasan laqi’ mrkyas 國民中學 .................................................474
第四節 psglabang na pinrnugan pqbaqan Nahuy
尖石鄉實驗小學中學的發展 .........................................................477
第三章 pqbaqan ptehuk hinqilan 終身教育 ..............................482
第一節 hopa pqwasan biru na Gencuminzok 原住民族部落大學 ..............483
第二節 khu pinslyan qqnxan na Nahuy 尖石鄉原住民文化館 ...................493
第三節 khu pinslyan brbiru 尖石鄉立圖書館 ..........................................496
第四章 rnaw na bzinah 社區外部資源 .....................................497
第一節 linhuyan Poyo 財團法人南投縣博幼社會福利慈善基金會 ............497
第二節 linhuyan pqbaqan na ’Tayal 新竹縣泰雅學堂教育協會 ................500
第七篇 lhlahuy
社會篇
第一章 kinhmayan na tayal 人口發展......................................509
第一節 pinshzyan na tayal 人口變遷動態 ..............................................509
第二節 sinqunan na tayal 人口組成 ........................................................533
第二章 linhuyan na qlqalang 民間團體 ...................................547
第一節 psglabang na qlqalang 社區發展 .................................................547
第二節 linhuyan 人民團體 ....................................................................548
第三章 pinraw na sehu 社會福利 ............................................552
第一節 innwahan na rnaw 社會福利沿革 ...............................................552
第二節 prraw qlqalang 社會救助 ...........................................................552
第三節 prraw lelaqi 兒少福利 ................................................................557
第四節 prraw kkneril 婦女福利 ............................................................560
第五節 prraw bbnkis 老人福利 ..............................................................561
第六節 prraw zyaqih hi 身障福利 ..........................................................563
第七節 prraw hinqilan 殯葬福利 ...........................................................565
第八節 prraw bbzinah 其他福利 ............................................................565
尖
第八篇 qnxan
經濟篇
第一章 qnxan na ’Tayal sraral 早期泰雅族的生業概述 .............586
第一節 rhzyal 環境資源 ........................................................................588
第二節 nniqan 飲食文化 ........................................................................589
第三節 kinbalay 生產模式 .....................................................................590
第四節 p’iyugan 交換關係 .....................................................................591
第二章 qnxan na ’Tayal 泰雅族傳統經濟活動 ..........................593
第一節 mqumah 農耕生產型態 ..............................................................593
第二節 qmalup 狩獵生產型態 ................................................................595
第三節 tmqulih ru lmamu 漁撈及採集生產型態 .....................................597
第三章 qnxan sa ziray na Gipun 日治時期產業發展 .................599
第一節 kinbalay na ’Tayal 泰雅族的「授產」 ..........................................599
第二節 lhlahuy 林業 ............................................................................600
第三節 kbalay gloq knus 樟腦製造業 ....................................................602
第四節 tmbbagah btunux 山地資源的開發:礦業 ....................................606
第五節 qqumah 農業 ...........................................................................608
第四章 kwara khulan na qnxan sa Kokuminsehu
光復後之林︑礦︑農︑觀光及漁業 ..................................609
第一節 lhlahuy 林業 ............................................................................609
第二節 tmbbagah 礦業 .........................................................................610
第三節 qqumah 農業 ............................................................................616
第四節 ngngayan ru ptqulih 觀光業及漁業 ............................................638
第五章 mtbazi ru rmaw squliq 工商與服務業 ..........................640
第一節 zyuwaw nqu kogyo ru ppraw na linhuyan
工業及服務業場所單位經營概況 .................................................640
第二節 plbit hhngawan 露營區 ..............................................................641
第三節 syobay ru bziran abura 雜貨店︑流動商店車︑便利商店與加油站 ...654
第九篇 pqbaqan
建設篇
第一章 ’ringan ke 前言 ..........................................................663
第二章 glgan 交通 .................................................................663
第一節 rapal na kinbkisan 祖先走出來的路 ...........................................664
第二節 raysya sa ziray Gipun 輕車便道的內山之路 ...............................666
第三節 tuqi sa ziray Kokuminsehu 國家發展產業道路(1958-1979) .......670
第四節 tuqi sa misu qani 國家道路網與文化橋墩 ....................................672
第五節 gglgan na kwara ssquliq 大眾交通及智慧運輸 ............................683
第三章 qsya 水利 ..................................................................685
第一節 zinaw 水圳 ...............................................................................685
第二節 slyan qsya 水庫 .........................................................................688
第三節 mlahang qsya 水資源自我保護運動 .............................................689
第四章 sqyanux ka qsya ru renki 民生用水用電 ......................691
第一節 sqyanux qsya 民生用水 .............................................................691
第二節 sqyanux renki 民生用電 ............................................................695
第五章 kinbalay na sehu 部落建設與公共建設 ........................698
第一節 rnaw sa qlqalang 部落建設 ........................................................698
第二節 kinbalay sa qlqalang 公共建設 ...................................................705
第十篇
sehupincyuwagan sehu
政事篇
第一章 hinkngyan行政區域歷史變遷 ......................................714
第一節 kinkngyan na Nahuy尖石鄉行政區域變遷 ...................................714
第二節 ziray na Cyukok清代的行政範圍演變 .........................................716
第三節 ziray na Gipun日治時期行政版圖輪的形成 ..................................716
第四節 binkgan na Kokuminkok國民政府的地方行政區劃 ......................719
第二章 pincyuwagan na Gokosyo地方自治組織與職掌 .............722
第一節 hinkngyan na Gokosyo鄉公所沿革與組織 ...................................722
第二節 mtsoncyo Nahuy尖石鄉村長 .......................................................735
第三節 gi’ing Sinciku新竹縣縣議員 ......................................................736
第四節 mtrayhyo鄉公所代表會 ..............................................................740
第五節 cyote i’ingkay調解委員會 ..........................................................747
第三章 kosezimu syo戶政.......................................................750
第一節 kinhkngyan沿革 ........................................................................750
第二節 pintbcyan編制 ...........................................................................752
第三節 pcyuwagan服務項目 ..................................................................754
第四章 smpila’財政 ................................................................755
第一節 pinthan財政收入來源 .................................................................755
第二節 pinbiqan財政支出方向 ...............................................................756
第五章 kklahang qalang警消 ..................................................767
第一節 kinsant警政 ..............................................................................767
第二節 linhuyan ’tayal山地義勇警察組織 ...............................................774
第三節 puyut puniq消防分隊 .................................................................775
第六章 smlokah hi衛生 ..........................................................778
第一節 hinkngyan衛生所沿革 ...............................................................778
第二節 pintbcyan衛生所編制 .................................................................779
第三節 pincyuwagan服務項目 ...............................................................781
第七章 yupinkyoku郵政電信 ..................................................785
第一節 sstwan biru郵政 ........................................................................786
第二節 renki電信 ..................................................................................789
第八章 linhuyan ppqumah農會 ...............................................791
第九章 smr’zyut inlaxan清潔隊 ..............................................794
第十一篇 sinhyan
宗教篇
第一章 sinhyan na ’Tayal 泰雅族的祖靈信仰...........................809
第一節 utux ru gaga 靈體與規範 ..........................................................809
第二節 cinlhuyan / ptasan ru hongu utux 文面與祖靈橋 .........................817
第二章 yasiro na Gipun 尖石鄉日治時期神社 ..........................819
第一節 pintgtwan na Gipun 泰雅族宗教文化受日本殖民統治的衝擊 ........819
第二節 sinr’xan na yasiro 尖石鄉的神社建立 .........................................819
第三章 kyokay na Nahuy 尖石鄉的教會 ..........................................821
第一節 cyorokay 基督長老教會 .............................................................821
第二節 tensyu kyo 天主教會 ................................................................840
第三節 sinyaso 真耶穌教會 ...................................................................853
第四節 kyokay bzinah 其他教會 ............................................................857
第四章 sinzya na Plmukan sa Nahuy 尖石鄉的民間信仰與佛教 .858
第十二篇 ppngayan
觀光篇
第一章 cin’ringan 前言 ..........................................................872
第二章 hinkngyan 尖石觀光發展脈絡 .....................................877
第一節 ngngayan na klapaw sa ziray na gipun 日治時期賞櫻健行 ...........877
第二節 kasisyo na nahuy 檢查哨下的管制尖石 .......................................878
第三節 min’aring mrkyas qu ngngayan sa babaw na minkoku mspat
pgan kawas 民國80年後的觀光萌芽...........................................880
第四節 msgihu na te suruw ru te gleng na Lupi ka ngngayan sa babaw
na minkoku mqeru pgan 民國90年後前後山觀光發展差異 ...........883
第五節 plbit m’abi 露營與深度之旅 ........................................................887
第六節 pzi’an ru tuqi glgan 觀光活動與交通配置 ...................................888
第七節 gaga nqu ngngayan 觀光與gaga .................................................891
第三章 blaq na ngngayan Nahuy 尖石鄉著名景觀 ....................895
第一節 ngngayan rrhzyal 天然地景 .......................................................896
第二節 phkngyan na tuqi ngngayan 步道景區 .......................................904
第三節 rekisi na tayal 人文歷史 ..........................................................9088
第十三篇 ''tayal
人物篇
第一章 pgleng na squliq Nahuy 傑出貢獻人士 ........................919
Suyan Batu 徐家煙 ..............................................................................920
Sangas Tahus 陳光松 ...........................................................................922
Hayugn Tali 高堂山 .............................................................................925
Ichih Sulung 倚岕蘇隆 ........................................................................928
Lawsing Tana 江順標 ...........................................................................930
Maray Kumay 馬賴古麥(高天來) ........................................................933
Giuseppina Frongia 趙秀容 ...................................................................935
第二章 bebaq na squliq Nahuy 本鄉傑出人士 ..........................938
第三章 bebaq na squliq bzinah 外鄉傑出人士 .........................949
大事記
ke kinblayan 編按 ..................................................................952
krahu na zyuwaw Nahuy 尖石鄉大事記 ...................................953
編/著/譯者簡介
林豊傑, 徐榮春, 達利未,
高文良, 周庭伃, 陳智明, 劉芝芳, 許家華, 李昀芳, 陳佩
潔, 劉大衛撰稿.
分類
其他詳細資訊
- 英文題名:pinshzyan na Nahuy
- 適用對象:兒童(6-12歲),青少年,成人(學術性)
- 關鍵詞:尖石鄉,鄉志 ,原住民族 , 泰雅族 , 部落歷史, 地方志 ,地方文化 , 新竹縣, 臺灣鄉鎮誌 ,社會與文化發展 , 地理環境 , 族群遷徙
- 附件:無附件
- 頁/張/片數:978
授權資訊
- 著作財產權管理機關或擁有者:新竹縣尖石鄉公所
- 取得授權資訊:聯絡處室:尖石鄉公所
姓名:謝兆祥
電話:03-5841001-222
地址:新竹縣尖石鄉嘉樂村2鄰70號